محمد جواداله یاری/نقدی بر لغو مراسم یاد بود درگذشتگان روز عید فطر

به نام خدا

در گذر عمر و فراز و نشیب هایی که بخشی لاجرم و بخشی ناشی از کم تجربگی و کم اطلاعی آدمی پیش می آیند و بنده نیز از این بابت سهمی بسزا نصیبم گردید، در روزها و ساعات دلتنگی وجانکاه، یکی از تکیه گاه هایی که محکم و پر قدرت به کمکم می آمد و هنوز هم می آید زادگاهم روستای زیارت عزیز با مردمان فهیم و نیک سیرتش بوده و هست که پر از عاطفه و آرامش در آن متولد و رشد نمودم.

یقین دارم که این حس همه گیر است و منحصر به یک یا چند نفر نیست. وقتی در خلوت خویش دنبال علل و عوامل این حس خوش آیند می گردم از بازی های کودکانه تا دید و بازدیدهای همراه والدین تا مراسم آیینی اعم از مراسم سوگواری یا شادی و حتی مکان هایی که محل بازی یا گرد هم آیی بوده اند، یک به یک نقش مؤثر وغیر قابل انکاری در این حس آرامش بخش و روح نواز دارند.

مثلا درخت عبدی یا زمین فوتبال خرکل آباد یا بسکی جاغه جاغ یا دبستان مینا یا گرو چه قعله یا کل غلامعلی بلال در نقش شمر وقتی با دست و پای لرزان از اسب پیاده می شد یا با چراغ سیمی به جستجوی طفلان مسلم مشغول می شد،  هرکدام که بمناسبتی از خاطر می گذرند حسی نوستالژیک ( گاهاً باحسرت ولی خوش آیند ) به آدم دست می دهد. اکنون علوم جامعه شناسی و انسان شناسی توصیه اکید دارند که بنا، درخت، رسم وآیین و هر چیزی که مردم با آن خاطره دارند باید مرمت و نگه داری شود و به هیچ عنوان محو آن توصیه نمی شود.

در مباحث نظری رشته ی معماری آموختم که معماری درمانی نقشی بسزا در سلامت جسم و روح ما دارد  و وقتی در محضر اساتید یا در کتب مرتبط راجع به این موضوعات می خواندم  ولات و خاطراتم را دقیقاً هم سخن و هم جنس این مقولات می دیدم.

مثلاً گفته اند کودکی که در فضایی و خانه ای وسیع و شلوغ و دارای باغچه و حیوان اهلی و ... پرورش یافته، پر از عاطفه و با اعتماد به نفس بار می آید و قطعاً  مشکلات بچه های آپارتمانی را ندارد (عزیزان نیتم بازگوی تجربیات است نه دفاع از فرزند آوری )، یا بازی با خاک و در خاک را برای کودکان توصیه می کنند (اهل علم و دانش خورده نگیرند و به حساب توصیه ی کم توجهی به بهداشت نگذارند)، یا شرکت در دسته جات و گروه های همسالان را موجب کسب اعتماد بنفس می دانند...

 به هر روی غرضی که موجب گشت این متن را محضر عزیزان عرضه بدارم این است که امروز که دیر هنگام و در بین خطبه های نماز رسیدم متوجه شدم مراسم یاد بود درگذشتگان به رسم  سالیان گذشته لغو گردیده است؛ توفیق یافتم با چند بزرگ تحصیل کرده که از لغو مراسم راضی بودند صحبت کنم و در پایان متوجه شدم که گسست بین من و هم نسلانم با جوانان عزیز خیلی بیش از آنی ست که تا کنون تصور می کرده ام.

در خلوت خویش در این اندیشه ام که آیا می شود و ممکن است روزهایی در پیش باشند که آدم عزیزی را از دست داده باشد و در اوج سوگ و غم در تنهایی بسر برد.

آیا ممکن است که من پدر بعد از سال ها تلاش و امید اکنون که اصطلاحاً جو (گندم وجو) پی داسم و در سال های پایانی عمرم بسر می برم این قدر وبال گردن  فرزندان و جامعه ام باشم که مراسمی چند ساعته و یادبودی را بخاطر من دریغ کنند. دوستان دیگری که متوجه دغدغه های من شدند گوشزد کردند بحث هزینه  و زواید و تشریفات، موجب لغو مراسم شده است که خدا کند چنین باشد چه در این صورت جای خوشحالی و امیدواری است که عزیزان تصمیم ساز وبرنامه ریز حتماً زواید را حذف و با جرح و تعدیل برای سال های آتی برنامه هایی در عین سادگی وزین و باوقار تدارک می بینند، که دعای خیر و قدردانی امثال بنده از اکنون تا همیشه نثارشان خواهد شد. سنت ها حاصل تجربیات سالیان عمر بشرند حتماً خرافه زدایی از آن ها کاری عقلایی و عالمانه است اما حذف آن ها محو بخشی از فرهنگ و سرگذشت و تاریخ نیاکان است و عقل سلیم حکم می کند که آن ها را پاس داشته و از محو آن ها جلوگیری نماییم.

  این بحث طویل در این مقال نمی گنجد و من به حرمت وقت ارزشمند عزیزان به آن خاتمه می دهم با ذکر این نکته که شنیدن همه قول ها توصیه قرآنی ست و تک صدایی هیچ جا توصیه نمی شود.

 نیز :

خلق همه یک سره نهال خدایند/

هیچ نه برکن تو زین نهال و نه بشکن.

عید فطر۱۴۴۰هجری ۱۳۹۸/۳/۱۵روستای زیارت .

محمد جواد اله یاری