مصاحبه با اسفندیار فتحی در رابطه با بازسازی بقعه شیخ منصور

آقاي اسفنديار فتحي اهل و ساكن روستاي زيارت فرهنگ دوست ، روزنامه نگار و شاعر است ، جهت كسب اطلاع از چگونگي بازسازي بقعه شيخ منصور از ايشان سؤالاتي نموده ام كه با كمال شوق و به صورت مكتوب پاسخ داده اند .

متن زير حاصل اين گفتگو است :

سوال الف ) آقاي فتحي لطف نموده خودتان را به اختصار معرفي كنيد ؟

پاسخ ) اسفنديارفتحي متولد 57 ساكن روستاي زيارت و علاقه مند به فرهنگ و تاريخ منطقه اي هستم كه در آن زندگي مي كنم .

مدت سه سال دهيار و چند سالي هم عضو شوراي اسلامي روستاي زيارت بوده ام .

سؤال ب  : علاقه شما به شيخ منصور چه علل و عواملي دارد ؟

پاسخ : بقعه ي شيخ منصور جزئي از فرهنگ اين منطقه مي باشد ، با توجه به روحيه ي مذهبي مردم ما اين مكان از قداست خاصي برخوردار است و طبعاً همه ي اينها در علاقه ي ما به اين مكان تأثير داشته ولي آنچه علاقه ي وافر مرا به اين مكان موجب شده آرامشي بوده كه اين بقعه به من مي داده .

اين مكان به خاطر نوع معماري كه داشته من با آن آرامش مي گرفته ام . حركت هاي دايره اي و هرمي شكل بودن آن همراه با گچ بريهاي زيبا كه البته ديگر خبري از آنها نيست تا مركز آن در بالاترين نقطه بنا هميشه اميد و آرامشي خاص به من مي بخشيده است كه ديگر از آن حس آرامش بخش – بعد از بازسازي – خبري نيست .

نكته ي ديگر نيز خاطرات بچگي ماست و بازيهايي كه در اين مكان با ديگر بچه ها داشتيم

سؤال ج : مرمت و بازسازي از چه تاريخي شروع شد : لطف فرموده گفتگوها ، مشاهدات و انچه را كه در اين مورد به خاطر داريد ، نام كارفرما ، مجري و استاد كار را بيان فرمائيد ؟

پاسخ : اين بقعه ي تاريخي روز به روز بدليل عوامل طبيعي رو به ويراني مي گذاشت و هيچ كس به داد نمي رسيد و از من هم جز عكاسي كاري بر نمي آمد . تا اينكه آقاي عبدالرحمن بهروزي يكي از از اهالي روستا با پيگيري هاي مداوم باعث ثبت اين مكان در سازمان ميراث فرهنگي شد و از سال 77 نگاهي جدي به آن شد ولي در حالي كه ما روز به روز شاهد ويران شدن اين بنا بوديم و گچ بريهاي زيباي آن فرو مي ريخت از سال 77 تا 80 بيشتر كار ميراث فرهنگي خلاصه مي شد به كنكاش و خاكبرداري اطراف مكان اصلي تا اينكه از اين بنا جز خرابه اي باقي نماند .

از سال 80 به بعد مرمت آن شروع شد . آن روزها مصادف بود با پايان دوره سربازي من ، از هر فرصتي استفاده كرده و به آنها سر مي زدم . با توجه به گفتگوهايي كه با استاد كار و مهندس ناظر داشتم مرا خاطر جمع كرده كه دقيقاً به همان شكل قديم بازسازي خواهد شد و حتي در اين زمينه عكسهايي از گذشته ي بنا بود كه من به ايشان نشان دادم . استاد كار آقاي ميلاني و اهل تبريز بود ، مجري طرح هم كه ميراث فرهنگي بود .

چند وقت من در منطقه نبودم و وقتي برگشتم با منظره اي روبرو شدم كه اشكم درامد ، اين بازسازي نه اينكه بازسازي نبود بلكه از تخريب هم بدتر بود . (مخصوصاً در قسمت بالاي گنبد)

چند بار به ميراث فرهنگي رفته و به آنها اين فاجعه را گوشزد كردم ولي آنها گفتند منتظر بودجه هستيم سالها گذشت و در آخر به من جواب دادند اين بنا ديگر زير نظر اداره اوقاف مي باشد و كار ما تمام شده است .

اداره ميراث فرهنگي حتي داربست هاي خودش را هم از اطراف اين بقعه باز نكرد تا اينكه به خاطر ساخت فيلمي كوتاه من با هزينه شخصي خودم ، شخصي را آوردم تا اين داربست ها را باز كرد . (البته با اداره ميراث فرهنگي هماهنگي كردم ) و ديگر هم كسي سراغي از اين بنا نگرفت تا اينكه در بي آهني !!! كه گويا از طرف فردي هديه شده بود بر ورودي آن نصب شد و ...

سؤال د ) آيا مصالح به كار گرفته براي مرمت اين بنا ، همان مصالح اوليه است با مصالح جديدي به كار رفته است ؟

پاسخ ) مصالحي كه در ساخت استفاده مي شد براي من جالب بود چون ابتدا كوره اي ساخته (كه هنوز موجود است) سپس سنگ گچ را در آن حرارت داده و آن را در جايي مسطح كه از بتن ساخته بودند مي كوبيدند و از آن گچ به دست مي آوردند .

مصالح به كار رفته سنگ و همين گچ بود و در قسمتي از سقف نيز از چوب چندل و نوعي حصير استفاده كرده اند كه البته در گذشته چندل و حصير نبوده و از چوب هايي كه نمي دانم چه جنسي داشتند استفاده شده بود و ملاتي هم كه در گذشته به كار رفته نوعي گچ به نام چاري بوده است .

سؤال هـ :

گويا حفاري هاي غير مجازي نيز در گذشته در اين بقعه صورت گرفته است در اين زمينه اگر اطلاعاتي داريد توضيح دهيد ؟

پاسخ : از قديم وجود گنج در اين بنا شايع بود و چندين بار مورد دستبرد قرار گرفت ، يكي از اين موارد كه در سال 76 اتفاق افتاد در نشريه محلي اتحاد جنوب نيز منعكس شد . من طبق عادت هر روزه براي مطالعه به آنجا رفتم ، وقتي داخل بنا شدم گودالي را ديدم كه از روي قبر شروع شده و تا عمق يك و نيم متر پايين رفته بود . آنروز شايع شد كه اشياء گرانقيمتي از آنجا به سرقت رفته است ولي پيگيري ها نيز به سرانجامي نرسيد .

سؤال و :

آيا تا كنون گزارش يا تصويري از اين بناي زيبا در رسانه ملي يا مطبوعات انعكاس داده شده است ؟

پاسخ : گزارشي كه فقط مختص به اين بقعه تاريخي باشد و نگاه ويژه اي براي شناساندن و معرفي آن صورت گرفته باشد خير .

سؤال ز :

آقاي فتحي اگر پيشنهادي براي بازسازي بهتر و توجه بيشتر به اين بقعه زيبا داريد بيان فرمائيد ؟

پاسخ :

من فكر مي كنم بسياري از اماكن تاريخي ما اگر در خاك مدفون بمانند بهتر است تا اينكه از خاك بيرون آورده و چنان تخريب شوند كه بازسازي مجدد آنها بسيار سخت و گاهي غير ممكن باشد . اين بناي زيبا به ظاهر بازسازي شده ولي در واقع آن را تخريب كرده اند ، به نظر بنده بايد كارشناسان خبره تصميمي اتخاذ نمايند و بار دگر به بازسازي صحيح اين بناي با ارزش بپردازند .